Harita - Sason

Sason ( Sasun), Batman ilinin bir ilçesidir.

Sason, dağların arasında kurulmuş eski bir yerleşim birimidir. İlçe merkezi Helkıs Dağı eteklerine kurulmuştur. İlçe'nin girişinde şifalı içmeler vardır. Sason dağların bir yanı Kozluk üzerinden Bitlis'e çıkarken diğer yanı Muş ovasına çıkar. 3000 m'ye yakın yükseltisiyle Mereto Dağı, Diyarbakır havzasından net bir şekilde görülmekte olup, yörenin en yüksek dağıdır.

Ermenice olan Sasun ve Sanasunk adları 3. yüzyıldan itibaren Ermeni, Bizans, Süryani ve Arap kaynaklarında kaydedilmiştir. Tarihî Sasun bölgesi bugünkü alanına ek olarak Mutki ve Kozluk (Hazzo) ilçelerini de kapsamaktadır. Bölgede tarihsel olarak Kürt, Arap ve Ermeni halkları bir arada yaşayagelmişlerdir.

Ermeni halk edebiyatının eserlerinden biri olan Sasuntsi Tavit (Türkçesi "Sasun'lu Tavit") destanı, 10. yüzyıl civarında Mısır ve Irak'ın Arap hükümdarlarıyla olan ilişkileri konu alır. Destanın bazı ögeleri Asurlular dönemine ait çok daha eski efsaneleri barındırır.

19. yüzyıl sonunda Sasun, ayrılıkçı Ermeni örgütlerinin odaklandığı yerlerden biri olmuştur. Hınçak partisinin körüklemesiyle 1891 yılında başlayan 1.Sason İsyanı kısa bir süre sonra Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak) örgütünün kontrolü altına girmiş, her defasında elebaşlarının yakalanması sonrasında sönümlenen başkaldırı ve isyan hareketleri 1904 yılına kadar devam etmiştir. İsyanlar bu tarihte Batılı devletlerin dışardan müdahalesiyle sona ermiş ve isyanın elebaşı olarak yakalanan ve yargılama sonucunda idam cezasına çarptırılan Antranik Ozanyan yine Batılı devletlerin müdahalesiyle affedilmiş, cezası sürgüne dönüştürülerek yurt dışına sürgüne gönderilmiştir.

Cumhuriyettin ilk yıllarında Muş iline bağlı olan Sason, daha sonra kendisine bağlı Siirt iline bağlı bir ilçe haline getirildi 1935'te ise tekrar Muş iline bağlandı. Sason kendisine bağlı olan ve adı Kozluk ilçesi olarak değiştirilen Hazzo nahiyesi ile birlikte 1938'de iki ayrı ilçe olarak Siirt'e bağlandı. 16 Mayıs 1990'da Resmi Gazete'de yayınlanan 3647 sayılı kanunun 2. maddesine göre Batman'ın il olmasıyla Sason'un Batman’a bağlanması kararı alındı.